The Agenda South

โดย...รศ.ดร.ณฐพงศ์ จิตรนิรัตน์ รองอธิการบดีฝ่ายวิจัยและบริการวิชาการ มหาวิทยาลัยทักษิณ

ในท่ามกลางการระบาดและการเผชิญหน้ากับปัญหาจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโควิด-19 นั้น “มหาวิทยาลัยทักษิณ” ได้แสดงบทบาททางสังคมโดยใช้ทรัพยากร เทคโนโลยี องค์ความรู้ งานวิจัยและนวัตกรรมเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ไข และบรรเทาความรุนแรงผลกระทบที่เกิดขึ้น การส่งเสริมสนับสนุนการฟื้นฟูเศรษฐกิจ สังคม การร่วมสร้างสังคมวิถีใหม่ รวมถึงการแสดงออกถึงความเป็นพลเมืองในเชิงสถาบันที่ใกล้ชิดกับชุมชนท้องถิ่นอย่างหลากหลาย ด้วยฐานคิดสร้างนวัตกรรมสังคมให้สามารถตอบสนองต่อปัญหา สถานการณ์ และการพัฒนาเชิงพื้นที่ด้วยพันธกิจ

ด้วยการระดมสรรพกำลังของหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัย การสร้างพื้นที่กลางเชื่อมร้อยภายใน การประสานความร่วมมือ การมีส่วนร่วมของภาคี หน่วยงานทั้งภาครัฐ เอกชนและประชาสังคม รวมทั้ง “เสียงสะท้อน ความต้องการของพื้นที่” และการแก้ไขปัญหาแบบบูรณาการ เชื่อมโยง ทั้งในมิติ การพัฒนาคุณภาพชีวิต การแก้ไขปัญหาทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อมและจิตใจ

ช่วยเหลือเยียวยานิสิต

มหาวิทยาลัยได้ให้ความสำคัญกับการช่วยเหลือเยียวยานิสิต ด้วยนโยบายและการช่วยเหลือรูปแบบต่างๆ ทั้งการทำประกันชีวิตโควิด-19 ให้แก่นิสิตและบุคลากร จัดสรรทุนการศึกษา การจ้างงานนิสิตที่ได้รับผลกระทบ ปรับลดค่าธรรมเนียมการศึกษา สนับสนุนค่าอินเตอร์เน็ต การขยายเวลาการชำระเงินค่าธรรมเนียมการศึกษา คืนเงินค่าบำรุงหอพักนิสิต การให้คำปรึกษาการปรับตัวสำหรับการเรียนรู้ในยุคโควิด-19 เป็นต้น

ถึงปัจจุบันมหาวิทยาลัยสนับสนุน ช่วยเหลือ เยียวยานิสิตด้วยงบประมาณทั้งสิ้น 104,834,526.50 บาท ขณะเดียวกันได้เตรียมการโครงการ TSU Sandbox รองรับการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ผสมผสานออนไซต์ (Onsite) ในภาคเรียนที่ 2/2564 ที่จะถึงนี้

การถ่ายทอดความรู้เทคโนโลยีที่เหมาะสมสู่สังคมและชุมชน

การระบาดของโควิด-19 นับแต่ระลอกแรกเป็นต้นมา มหาวิทยาลัยได้กำหนดในเชิงนโยบายให้คณะและส่วนงานปฏิบัติการถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีพร้อมใช้สู่ชุมชน/สังคมตามยริบทอย่างหลากหลาย เช่น คณะอุตสาหกรรมเกษตรและชีวภาพผลิตเจลล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจลแจกจ่ายให้แก่ประชาชน หน่วยงานรัฐและเอกชน เปิดให้บริการ “หน่วยพัฒนาการแปรรูปและนวัตกรรมอุตสาหกรรมเกษตร (Inno Agro Industry and Processing Development Unit)” คณะวิศวกรรมศาสตร์คิดค้นนวัตกรรมกรีนซิลเวอร์นาโนเคลือบหน้ากากอนามัยป้องกันเชื้อโรคที่มีประสิทธิภาพโดดเด่นในการต่อต้านเชื้อโรค เช่น แบคทีเรีย เชื้อราและไวรัส พร้อมใช้พ่นหน้ากากอนามัยเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการป้องกันโรค การออกแบบและสร้างเครื่องจ่ายเจลแอลกอฮอล์อัตโนมัติ (TSU Automatic Alcohol Gel Dispenser)

คณะวิทยาสุขภาพและการกีฬาและคณะพยาบาลศาสตร์ พัฒนารูปแบบการออกกำลังกายของผู้สูงอายุ  “โปรแกรมไอ้เท่ง” คณะนิติศาสตร์จัดตั้งศูนย์นิติศาสตร์ชุมชนในการให้คำปรึกษาปัญหาด้านกฎหมายแก่ประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโควิด-19 เช่น การถูกเลิกจ้าง/ให้ออกจากงานกะทันหันการลดค่าตอบแทน หรือแม้แต่การไปทำงานไม่ได้เนื่องจากการประกาศ พ.ร.ก. คณะศิลปกรรมศาสตร์ใช้แนวคิดและเครื่องมือทางศิลปะและวัฒนธรรมเป็นช่องทางสื่อสารสู่สังคม โดยร่วมกันผลิตเพลง “กำลังใจต่อกัน (หัวใจข้ามฝ่า)” และเพลง “ใจหนึ่งเดียว” คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ จัดทำโครงการบันทึกประวัติศาสตร์โควิด-19 สำนักส่งเสริมการบริการวิชาการและภูมิปัญญาชุมชน (สสช.) จัดทำโครงการบริการความรู้สู้โควิด-19 ด้วยภูมิปัญญาใต้ เป็นต้น

นอกจากนี้ยังได้บูรณาการความรู้ข้ามส่วนงานเพื่อถ่ายทอดความรู้ เทคโนโลยี วิจัยและนวัตกรรมสังคม เช่น ผลิตทอล์กโชว์หนังตะลุงรณรงค์ป้องกันโควิด-19 ร่วมกับคณะ เพลงเรือแหลมโพธิ์ ผลิตเพลงรณรงค์ป้องกันการแพร่ระบาดและสร้างความตระหนักให้กับประชาชน ชุมชนด้วยวัฒนธรรม การจัดเสวนาออนไลน์ COVID PANIC DISORDER ปรับตัวอย่างไรไม่ตระหนก? ขับเคลื่อนนวัตกรรมสังคมสู้ภัย COVID-19 (TSU Social Innovation Driven to Fight Against COVID-19 โดยร่วมมือกับคณะวิทยาศาสตร์ คณะศึกษาศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะเทคโนโลยีและการพัฒนาชุมชน คณะอุตสาหกรรมเกษตรและชีวภาพ สำนักส่งเสริมการบริการการวิชาการฯ และสถาบันวิจัยและพัฒนา

การฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมฐานราก

มหาวิทยาลัยทักษิณได้จัดทำโครงการฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมฐานรากที่เชื่อมโยงกับการจ้างงานระยะสั้น ระยะกลาง การพัฒนาทักษะสำหรับการประกอบการใหม่ (Reskill Upskill) และการพัฒนาชุมชน สังคมฐานราก ไม่ว่าจะเป็นโครงการ “อาสาสมัครชุมชน” สู้ภัยโควิด มหาวิทยาลัยทักษิณ จากงบประมาณของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จำนวนกว่า 39 ล้านบาท ทำให้เกิดการจ้างงานและการพัฒนาทักษะในการทำงานในด้านต่างๆ ให้แก่แรงงานใน 166 ตำบลของจังหวัดสงขลา พัทลุงและนครศรีธรรมราช

โครงการ “นวัตกรชุมชน” มหาวิทยาลัยทักษิณ เป็นโครงการภายใต้โครงการมหาวิทยาลัยสู่ตำบล สร้างรากแก้วให้ประเทศ (TSU-2T) โดยงบประมาณสนับสนุนจากกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จำนวน 212 ล้านบาท โดยจ้างงานประชาชนทั่วไป บัณฑิตจบใหม่และนักศึกษาให้มีงานทำจำนวน 1,300 อัตรา รวม 11 เดือน เพื่อทำหน้าร่วมกับชุมชนในการปัญหาความต้องการ เช่น การพัฒนาสัมมาชีพและสร้างอาชีพใหม่ การยกระดับการท่องเที่ยว การนำองค์ความรู้บริการชุมชน การส่งเสริมด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อเพิ่มรายได้หมุนเวียนให้แก่ชุมชน สนับสนุนการสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจและสังคมให้แก่ชุมชนท้องถิ่น

โครงการสุดยอดแนวคิดนวัตกรรมใหม่ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก หรือโครงการแฮกกาธอน (Hackathon) ภายใต้โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบล (มหาวิทยาลัยสู่ตำบล สร้างรากแก้วให้ประเทศ) เครือข่ายมหาวิทยาลัยในภาคใต้ตอนล่าง โดยเปิดโอกาสให้ผู้ได้รับการจ้างงานทั้งประชาชนทั่วไป บัณฑิตจบใหม่และนักศึกษาระดมความคิดสร้างสรรค์ ภายใต้โจทย์ “แนวทางแก้ปัญหา (Solution) ขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก” พร้อมทั้งสนับสนุนงบประมาณโครงการนวัตกรรมใหม่เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก โครงการหลาวัฒนธรรมเพ่อการฟื้นฟูสังคมด้วยวัฒนธรรมและศิลปะพื้นบ้าน โครงการ TSU2T on Tour 65 Days 65 Local Community Camping and Cycling Campaign สนับสนุนการทำตลาดออนไลน์และเรื่องเล่าชุมชนเพื่อการประกอบการฐานราก

โรงพยาบาลสนาม-สนามของการแบ่งปัน

มหาวิทยาลัยทักษิณหน่วยปฏิบัติการ อว.ส่วนหน้า พัทลุง ได้ร่วมกับหน่วยงานและองค์กรภาคีทั้งภาครัฐและเอกชนในจังหวัดพัทลุงเปิดโรงพยาบาลสนามในลักษณะ Hospitel โดยใช้อาคารที่พักและประชุมสัมมนาของสำนักส่งเสริมการบริการวิชาการและภูมิปัญญาชุมชน มหาวิทยาลัยทักษิณวิทยาเขตพัทลุง พื้นที่ขยายพนางตุง  มาตั้งแต่วันที่ 21 เมษายน 2564 ถึงปัจจุบันมีผู้ติดเชื้อเข้ารับการรักษา 2,059 คน พร้อมๆ กันนี้มหาวิทยาลัยยังได้เปิดรับบริจาคเพื่อสมทบทุนผลิตสเปรย์และเจลแอลกอฮอล์สมุนไพรแจกจ่ายประชาชน

นอกจากนี้ยังได้ร่วมมือกับองค์กรหน่วยงานในพื้นที่ในระดับจังหวัดและหน่วยงานท้องถิ่น ในการรณรงค์ เผยแพร่ความรู้ สร้างความเข้าใจแก่ประชาชนในการป้องกันตนเอง การแยกตัวที่บ้าน (Home Isolation) การจัดตั้งชุมชนเกื้อกูล (Community Isolation) เพื่อรองรับผู้ติดเชื้อที่รอการส่งต่อไปยังโรงพยาบาล การสกัดกั้นการระบาดลุกลามของเชื้อโรคในระดับครัวเรือน/ชุมชน/หมู่บ้าน อันเป็นการแบ่งเบาภาระบุคลากรทางการแพทย์ การบรรเทาการรักษาผู้ป่วยที่อาการไม่รุนแรง การร่วมกับไลฟเฮ้าส์คลินิกเวชกรรม (GOCHECK) ภายใต้ข้อตกลงของ สปสช.บริการตรวจโควิด-19 เชิงรุก ด้วย Rapid Antigen Test หรือ Antigen Test Kid (ATK) แก่ประชาชนและนิสิต ด้วยการบริการตรวจโดยไม่คิดมูลค่า

การต่อยอดผลงานวิจัยและนวัตกรรมสู่การใช้ประโยชน์

มหาวิทยาลัยได้นำผลงานวิจัยและอนุสิทธิบัตรนวัตกรรมกรีนซิลเวอร์นาโนพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์หน้ากากอนามัยทางการแพทย์เคลือบซิลเวอร์นาโน TSU NanoMask ที่มีประสิทธิภาพในการต่อต้าน และลดการติดเชื้อโรคจากแบคทีเรีย เชื้อราและไวรัส ส่วนของ TSU Herbal Alcohol เป็นผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากการผสมผสานสมุนไพรภูมิปัญญาท้องถิ่นกับองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยเลือกใช้ว่านหางจระเข้ และ น้ำมันหอมระเหยจากตะไคร้และมะกรูดเพิ่มกลิ่นหอมของผลิตภัณฑ์ ช่วยผ่อนคลายแก่ผู้บริโภค ผลิตภัณฑ์ TSU Herbal Alcohol Spray ใช้กรรมวิธีการผลิตมาตรฐาน Primary GMP  พกพาง่าย ใช้สะดวก ช่วยลดปริมาณเชื้อโรค สร้างความมั่นใจในการใช้ชีวิตประจำวัน การผลิตเครื่องจ่ายแอลกอฮอล์อัตโนมัติ “TSU Automatic Alcohol Gel Dispenser” ซึ่งเป็นนวัตกรรมจากงานวิจัยตอบโจทย์การใช้งานด้วยขนาดกะทัดรัด ใช้ได้ทั้งระบบไฟฟ้าและแบตเตอรี่ ลดปัญหาเจลไม่ออกและความเสี่ยงจากการสัมผัส

การสร้างพลเมืองมหาวิทยาลัยสนับสนุนการแก้ปัญหาสังคม

มหาวิทยาลัยได้ให้ความสำคัญกับการสร้างความเป็นพลเมืองที่เรียกว่า “พลเมืองทักษิณ” ด้วยการส่งเสริมให้คณาจารย์ บุคลากร และนิสิต เป็นส่วนหนึ่งของการแก้ไขปัญหา การช่วยเหลือประชาชน ตามศักยภาพ โอกาสที่เอื้ออำนวย ด้วยการบริจาคอุปกรณ์ทางการแพทย์แก่โรงพยาบาล อาหารและของใช้จำเป็นสำหรับประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากมาตรการ ในพื้นที่รอบมหาวิทยาลัย ใกล้เคียง หรือชุมชนที่ถูกล็อกดาวน์ การรับบริจาคเพื่อผลิตเจล สเปรย์แอลกอฮอล์ สำหรับแจกจ่ายประชาชน การจัดทำโครงการ “อาสาสมัครระยะไกลสู้ภัยโควิด-19” (TSU Distance Volunteers) ชวนบุคลากรเป็นอาสาสมัครบรรจุสเปรย์แอลกอฮอล์มิติใหม่ (TSU Alcohol Spray) แจกจ่ายประชาชน โดยรับไปทำที่บ้าน นับว่าเป็นกิจกรรมที่เป็นทั้งช่วยป้องกันโรค และสุขใจไปกับการแบ่งปันช่วยเหลือสังคมควบคู่กับการปฏิบัติตนตามมาตรการเว้นระยะห่างทางสังคม

มหาวิทยาลัยยังได้จัดทำแคมเปญ (Campaign) “TSU CARE ดูแลกัน” อันเป็นการดูแล แบ่งปันด้วยข้อมูล ความรู้ทางวิชาการ การรักษาและป้องกันการแพร่ระบาดของโควิด-19 ดูแลกันด้วยภูมิปัญญาสมุนไพร หน้ากากอนามัย สเปรย์ ที่สำคัญคือการดูแลกันด้วยหัวใจ ความรัก ความผูกพัน ด้วยการจัดทำกล่อง “TSU CARE ดูแลกัน” สำหรับแจกจ่ายให้กับประชาชนกลุ่มเสี่ยงและผู้ติดเชื้อในพื้นที่

นอกจากนี้ยังได้จัดรณรงค์ฉีดวัคซีนด้วยแคมเปญ “ฉีดกันตะ..ได้มาหนุกกันหลาว (Get the Vaccine to Save Lives)” ด้วยการจัดขบวนรถ Mobile Unit รณรงค์ให้ประชาชนในพื้นที่จังหวัดพัทลุงและจังหวัดสงขลาฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 ในกิจกรรม U2T - COVID WEEK “ก้าวต่อไป สู้ภัยโควิด” ที่กระทรวง อว.ร่วมกับสถาบันอุดมศึกษาที่เข้าร่วมโครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบล โดยมีเป้าหมายให้ประชาชนในพื้นที่ฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 อย่างทั่วถึง

บทบาทที่ต่อเนื่องกับปฏิบัติการก้าวผ่านวิกฤตโควิด-19

มหาวิทยาลัยจะยังสร้างระบบปฏิบัติการสนับสนุนการก้าวผ่านวิกฤตโควิด-19 ต่อเนื่องต่อไปด้วยวัตกรรมสังคมในรูปแบบดังข้างต้น แต่จะเพิ่มเติม ริเริ่มกิจกรรมใหม่ในมิติและแง่มุมนวัตกรรมสังคมร่วมกับภาคีภาครัฐและประชาสังคมในพื้นที่ที่เข้มข้นเพื่อการพัฒนา ฟื้นฟูสุขภาพชุมชน สังคม การสร้างภูมิคุ้มกันทางสังคม เช่น การสร้างความรู้ความเข้าใจการป้องกัน รักษาโรคในรูปแบบการจัดการตนเองระดับครัวเรือนและชุมชน Community Isolation การรักษาโรคทางเลือกด้วยภูมิปัญญาสมุนไพรท้องถิ่น โดยร่วมมือกับเครือข่ายแพทย์พื้นบ้าน เผยแพร่ความรู้และการสร้างพื้นที่ปฏิบัติการสาธิตการผลิตและการแปรรูปสมุนไพรพื้นบ้าน การร่วมมือกับกลุ่ม องค์กรชุมชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดทำพื้นที่ปฏิบัติการและศูนย์สาธิตระดับชุมชน อันจะเป็นส่วนหนึ่งของการป้องกัน รักษาโรคและการสร้างชุมชนเข้มแข็ง ให้มีขีดความสามารถในการจัดการตนเองได้อย่างยั่งยืนในสังคมวิถีใหม่ (New Normal) ในประเด็นการสร้างความมั่นคงทางอาหารและสุขภาพตามธงนำ (Flagships) ในแผนวิทยาศาสตร์ วิจัย นวัตกรรม

การริเริ่มโครงการวิจัยขนาดใหญ่ก่อผลกระทบในวงกว้าง (Big Rock) ตอบโจทย์ ความต้องการและการพัฒนาพื้นที่ เช่น โครงการแก้ไขปัญหาความยากจนแบบเบ็ดเสร็จและแม่นยำ การจัดทำแผนเมืองสมุนไพรแบบครบวงจรในจังหวัดพัทลุง การนำความรู้ นวัตกรรมบริการสังคมแบบมีส่วนร่วม การรับฟังเสียงจากสังคม-ชุมชนเพื่อการแก้ไขปัญหาในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของสังคมในการร่วมแก้ปัญหาและการร่วมสร้างสังคมวิถีใหม่ด้วยวิธีคิดใหม่ที่ยั่งยืน